Kilka lat temu kanclerz Niemiec Angela Merkel poprosiła neurobiologa Geralda Huthera, prawnika interesującego się zmianą społeczną Stefana Breidenbacha oraz dyrektorkę Evangelische Schule Berlin-Zentrum Margret Rasfeld, by zastanowili się, jak będziemy się uczyć w przyszłości. W efekcie powstała idea „Budzących się szkół” (niem. Schule im Aufbruch), która rozprzestrzeniła się na kilka krajów europejskich, w tym Polskę. Oto jej podstawowe założenia:
Tak powstał ruch społeczny, który w kilku krajach europejskich inspiruje do zmian określonych w katalogu „Budzących się szkół”. Nie oznacza to jednak, że istnieje jakaś uniwersalna recepta na dobrą szkołę. Według inicjatorów ruchu każda szkoła powinna odnaleźć swój model na własną rękę w zgodzie z potencjałem, który posiada, unikalnymi potrzebami swoich uczniów, rodziców i nauczycieli oraz uwarunkowaniami środowiska lokalnego, w jakim funkcjonuje.
Podczas rozmowy w gabinecie Pani Rasfeld dowiedzieliśmy się, że jej głównym założeniem było odejście od kultury pouczania i nauczania przez stworzenie w zamian kultury uczenia się.
Służą temu m. in.:
„To szkoła, w której uczniowie nie są prowadzeni za rękę, tylko przejmują odpowiedzialność za własną naukę. W berlińskim gimnazjum uczniowie w dużej mierze sami decydują o tym, w jaki sposób się uczą. Nie oznacza to jednak, że w szkole panuje chaos. Strukturę, która w tradycyjnym modelu edukacyjnym jest uczniom narzucana, zastępuje struktura, którą tworzą sami.” (Źródło: http://www.budzacasieszkola.pl)
Tutaj uczniowie decydują czego się będą uczyć i w jakiej kolejności. Mają oczywiście do zrealizowania jakiś program, który będzie im niezbędny do zaliczenia egzaminu końcowego. I w tym programie znajdują się czasem nudne z punktu widzenia uczniów zagadnienia. Dlatego umawiają się z nauczycielem na jeden dzień, w którym będą realizować materiał, który nie spotkał się z ich zainteresowaniem.
W berlińskiej szkole na planach zajęć zobaczyliśmy 2 przedmioty, których nigdzie wcześniej nie widzieliśmy. Przedmiot odpowiedzialność ma za zadanie kształtować odpowiedzialność ucznia za siebie i innego człowieka. Żeby go zaliczyć uczeń musi podjąć wybrane przez siebie działanie społeczne (np. opieka nad starszą osobą, wolontariat etc.).
Z kolei przedmiot wyzwanie polega na przygotowaniu i odbyciu 3-tygodniowej wyprawy (poza Berlin) zrealizowanie jej celu, prowadzenie dokumentacji i utrzymaniu się za 100 euro. Projekt jest realizowany w kilkuosobowych grupach. Pomysły na wyprawę są różne i zupełnie dowolne. Warunek jest taki, by stanowiły dla uczniów wyzwanie. Jego realizacja daje uczniom podobno niesamowitą satysfakcję (nie każdemu się to od razu udaje) oraz poczucie sprawstwa i wolności. Satysfakcja będąca nagrodą za to, że uczniowie zrobili coś sami sprzyja zwiększeniu ich inicjatywności.
Podczas wizyty spotkaliśmy się z jedną z uczennic, która pokazała nam jak wygląda tzw. Logbuch (Dziennik Pokładowy). To przygotowany przez szkołę zeszyt, w którym każdy uczeń znajdzie podstawowe zasady funkcjonowania w swojej szkole, podpowiedzi dotyczące tego, w jaki sposób najlepiej się uczyć, ale przede wszystkim, w którym będzie zapisywał i dokumentował wszystko czego się nauczył. Na koniec edukacji ta pozycja staje się rzeczywistym portfolio każdego ucznia, który dzięki temu ma wysoką świadomość swoim mocnych i słabych stron.
Wyjazd studyjny do szkoły odbył się w ramach projektu „Neurony na rzecz ucznia i szkoły” realizowanego przez RCRE w Opolu.
